Nieuwe Energiewet 2026 voor MKB & grootverbruikers

Kern van de Energiewet 2026

Per 1 januari 2026 treedt de nieuwe Energiewet in werking. Deze wet is ontworpen om beter aan te sluiten op een energiesysteem dat steeds meer draait op duurzame opwek, flexibiliteit, digitalisering en congestiemanagement. De traditionele scheiding tussen elektriciteits- en gaswetgeving maakt plaats voor één geïntegreerd juridisch kader.

Voor MKB-bedrijven en grootverbruikers betekent dit dat de wet vooral impact heeft op:

• Aansluitingen & netcapaciteit – hoe snel en onder welke voorwaarden je extra vermogen krijgt;
• Flexibiliteit en energiemanagement – inzet van batterijen, load management en demand response;
• Data-uitwisseling en slimme meters – verplichte slimme meters en strengere databeveiliging;
• Energiegemeenschappen & energiedelen – samen energie opwekken, delen en verrekenen;
• Contracttransparantie en leveranciersverplichtingen – duidelijkere contracten en betere bescherming;
• Zonne-energie & terugleverregels – andere spelregels rondom teruglevering, curtailment en opslag.

Deze onderdelen bepalen samen of je als bedrijf kunt blijven groeien, elektrificeren en verduurzamen binnen de grenzen van het overbelaste elektriciteitsnet.

Belangrijkste veranderingen voor MKB & grootverbruikers

Aansluitingen, transportcapaciteit & netbeheer

Een van de meest zichtbare veranderingen is dat de wettelijke 18-weken-termijn voor nieuwe aansluitingen vervalt. In plaats daarvan hanteren netbeheerders een “redelijke termijn”, afhankelijk van de daadwerkelijke netcapaciteit en congestie in de regio.

• In gebieden met netcongestie kunnen wachttijden voor nieuwe aansluitingen of verzwaringen aanzienlijk langer worden.
• Netbeheerders mogen zogeheten null-aansluitingen aanbieden: je bent fysiek aangesloten, maar krijgt (tijdelijk) geen transportcapaciteit.
• Bedrijven moeten vaker capaciteitsprognoses aanleveren bij uitbreidingsplannen.
• Netbeheerders worden verplicht om transparanter te rapporteren over beschikbare en toekomstige capaciteit.

In de praktijk betekent dit dat uitbreidingsprojecten voor productie, logistiek of datacenters eerder vastlopen op beperkte netcapaciteit als er niet ook wordt geïnvesteerd in flexibiliteit en slim energiemanagement.

Digitalisering & data-uitwisselingsentiteit

De Energiewet introduceert een nieuwe gegevensuitwisselingsentiteit die verantwoordelijk wordt voor de centrale en veilige distributie van energie- en verbruiksdata. Daarbij horen onder andere:

• Een verplichte slimme meter voor zakelijke aansluitingen;
• Standaard beschikbaarheid van kwartierwaarden (15-minuten verbruiks- en productiedata);
• Strengere eisen aan databeveiliging, autorisaties en logging binnen organisaties.

Voor bedrijven betekent dit dat je meer en nauwkeurigere data krijgt voor energiemonitoring en optimalisatie, maar ook dat je interne processen moet inrichten op AVG-conforme data-verwerking en integratie met bijvoorbeeld een Energy Management System (EMS).

Flexibiliteit & actief energiemanagement

De Energiewet stimuleert de actieve inzet van flexibiliteit als volwaardig onderdeel van het energiesysteem. Onder flexibiliteit vallen onder meer:

• Piekafschakeling en load management;
• Batterijopslag (on-site of gedeeld);
• Smart charging van elektrische voertuigen;
• Demand response – het sturen van vraag op basis van prijzen of netcondities;
• Curtailment – gecontroleerd minder terugleveren van zonnestroom;
• Deelname aan flexibiliteitsmarkten (netdiensten, congestieoplossingen).

Netbeheerders mogen flexibiliteit inkopen als alternatief voor fysieke netverzwaring. Daardoor kan flexibel vermogen:

• een voorwaarde worden voor nieuwe of verzwaarde aansluitingen;
• een extra inkomstenbron zijn voor bedrijven die flexibiliteit aanbieden;
• de businesscase van batterijopslag en slimme sturing aanzienlijk verbeteren.

Energiegemeenschappen en energiedelen

De Energiewet maakt het eenvoudiger om energiegemeenschappen op te richten of eraan deel te nemen. Binnen zo’n gemeenschap kunnen bedrijven op een bedrijventerrein, in een regio of binnen één organisatie:

• gezamenlijk duurzame energie opwekken (zonnepanelen, wind, WKK);
• energie delen en intern verrekenen zonder altijd via een commerciële leverancier te gaan;
• gezamenlijk investeren in opslag en flexibiliteit;
• de druk op de transportcapaciteit van de netbeheerder verlagen.

Voor bedrijventerreinen met beperkte netcapaciteit is energiedelen vaak de meest kansrijke route om tóch verder te verduurzamen en te elektrificeren.

Regels voor teruglevering en zakelijke zonne-installaties

Voor kleinverbruikersaansluitingen blijft salderen tot 2030 (deels) bestaan, maar voor MKB met een grootverbruikersaansluiting gold salderen al niet. De Energiewet legt vooral meer nadruk op:

• Curtailementbeleid: netbeheerders kunnen teruglevering beperken bij congestie;
• Strengere aansluit- en transportvoorwaarden voor grote zonneparken en dakinstallaties;
• Grotere rol voor on-site verbruik en opslag om de businesscase rond te krijgen;
• Transparantere teruglevercontracten tussen bedrijven en leveranciers/afnemers.

De wet ondersteunt ook het idee dat binnen energiegemeenschappen opgewekte zonnestroom intern kan worden gebruikt, zodat minder afhankelijkheid ontstaat van teruglevering aan het openbare net.

Contracttransparantie en bescherming tegen leveringsrisico’s

Tot slot scherpt de Energiewet de verplichtingen voor energie-leveranciers aan. Belangrijke punten:

• Contracten moeten duidelijker en transparanter zijn opgebouwd;
• Opzegboetes en voorwaarden moeten vooraf helder zijn vastgelegd;
• Bij faillissement van een leverancier wordt de levering automatisch overgenomen, zodat leveringsonderbrekingen worden voorkomen.

Voor MKB en grootverbruikers betekent dit een betere bescherming tegen leveringsrisico’s en onverwachte voorwaarden, maar het blijft belangrijk om contracten kritisch te vergelijken.

Top 5 veelgestelde vragen over de Energiewet 2026

1) Wat betekent de nieuwe Energiewet voor mijn netaansluiting of verzwaring?

De vaste 18-weken-termijn verdwijnt. Netbeheerders hanteren voortaan een redelijke termijn, die per regio en type aansluiting kan verschillen. In congestiegebieden kan de wachttijd voor nieuwe aansluitingen of verzwaringen dus flink oplopen.

Daarnaast kunnen null-aansluitingen worden aangeboden: de infrastructuur ligt er, maar je krijgt (voorlopig) geen transportcapaciteit. Bedrijven moeten daarom vaker vooruitdenken, capaciteitsprognoses opstellen en inzetten op flexibiliteit om extra capaciteit te krijgen.

2) Wat wordt er van mijn bedrijf verwacht rond energiedata en slimme meters?

Zakelijke aansluitingen krijgen verplicht slimme meters. Deze registreren je verbruik en opwek op kwartierbasis. Die data wordt via een centrale data-entiteit gedeeld met leveranciers en, met toestemming, met andere dienstverleners (zoals EMS-leveranciers).

Van bedrijven wordt verwacht dat zij:

• dataverwerking in lijn met de AVG organiseren (autorisaties, logging, dataminimalisatie);
• hun systemen (bijvoorbeeld een energiemanagementsysteem) veilig inrichten;
• medewerkers instrueren over het gebruik en de gevoeligheid van energiedata.

3) Hoe kunnen bedrijven profiteren van flexibiliteit (batterijen, load management)?

Flexibiliteit wordt een belangrijke waardepropositie binnen de Energiewet. Bedrijven kunnen:

• inkomsten genereren door deel te nemen aan flexibiliteitsmarkten en netdiensten;
• hun piekbelasting verlagen (peak shaving), wat op termijn kan schelen in transporttarieven;
• de kans vergroten op een snellere verzwaring doordat hun flexibiliteit de netbeheerder helpt congestie op te lossen;
• hun eigen verbruik beter afstemmen op momenten met lage tarieven of hoge duurzame productie.

4) Wat zijn de voordelen van energiegemeenschappen voor zakelijke gebruikers?

In een energiegemeenschap kunnen bedrijven op een bedrijventerrein of in een cluster:

• energie delen en intern verrekenen;
• gezamenlijk investeren in zonnepanelen, wind of opslag;
• capaciteitsproblemen deels omzeilen door lokale opwek lokaal te gebruiken;
• afhankelijkheid van netbeheerder en externe leveranciers verminderen.

Dit biedt niet alleen financiële voordelen, maar ook reputatievoordelen op het gebied van duurzaamheid en energie-autonomie.

5) Wat verandert er voor zakelijke zonne-installaties?

Voor grootverbruikers geldt dat salderen niet wordt ingevoerd en dat de focus verschuift naar:

• transparante teruglevercontracten met leveranciers of off-takers;
• het beperken van curtailment-risico’s door opslag en on-site verbruik;
• deelname aan flexibiliteitsmarkten om extra inkomsten te genereren;
• het benutten van energiegemeenschappen om opgewekte stroom intern te gebruiken.

De businesscase verschuift dus van “maximaal terugleveren” naar “maximaal slim benutten van eigen opwek”.

Belangrijkste risico’s voor MKB & grootverbruikers

• Langer wachten op aansluitingen en verzwaringen door structurele netcongestie.
• Investeringen in slimme meters, EMS-systemen en databeheer zijn onvermijdelijk.
• Beperkingen op teruglevering bij zonne-installaties kunnen de opbrengst drukken.
• Stijgende kosten voor netcapaciteit en transport, zeker bij hoge piekbelastingen.
• Verhoogde compliance-druk rond data, contracttransparantie en IT-beveiliging.

Bedrijven die hier niet tijdig op anticiperen, lopen het risico dat uitbreidings- en verduurzamingsplannen vertragen of financieel minder aantrekkelijk worden.

Belangrijkste kansen voor MKB & grootverbruikers

• Flexibiliteit als inkomstenbron: door batterijen, demand response en smart charging slim in te zetten, kunnen bedrijven vergoedingen ontvangen en hun energiekosten verlagen.
• Optimalisatie met energiedata: gedetailleerde meetdata maakt het mogelijk om verspillingen op te sporen, pieken af te vlakken en processen efficiënter in te richten.
• Energiedelen binnen bedrijventerreinen: door samen te werken in energiegemeenschappen kunnen bedrijven capaciteitsproblemen deels omzeilen en lokale duurzame opwek beter benutten.
• Interne saldering: bedrijven met veel duurzame opwek kunnen binnen de eigen organisatie of gemeenschap beter balanceren, waardoor minder afhankelijkheid van externe terugleververgoedingen ontstaat.
• Sterkere duurzaamheidpositie: wie vroeg inspeelt op de Energiewet 2026, bouwt aan een robuuste, toekomstbestendige energie-infrastructuur en versterkt tegelijk de eigen ESG-propositie.

Door nu al te investeren in inzicht (data), sturing (flexibiliteit) en samenwerking (energiedelen), kunnen MKB en grootverbruikers de Energiewet 2026 gebruiken als hefboom voor kostenbesparing én verduurzaming.